Deprem Anında ve Öncesinde Yapılması – Yapılmaması Gerekenler

Deprem, diğer birçok afet gibi öncesinde herhangi bir uyarıda bulunulamadan ortaya çıkan, yeryüzündeki her şeyin şiddetli bir şekilde sallanmasını sağlayan bir doğal afettir. Nüfusun yoğun olduğu bir bölgede meydana gelen deprem, çok sayıda can kaybına ve yaralanmaya neden olabilir.

Bu nedenle, Türkiye gibi üst düzey devrem kuşağında yer alan ülkeler için deprem öncesinde alınacak önlemler veya deprem sırasında yapılması ve yapılmaması gerekenler konusunda bilgi sahibi olunması oldukça fazla önem taşıyor.

Sürekli olarak belirsiz aralıklarla ülkemizde meydana gelen depremlerden en felaket sonuçlara yol açmış olan, 17 Ağustos 1999 Gölcük ve 6 Şubat 2023 Kahramanmaraş depremleri bizlere deprem konusunda hala eksiklerimiz olduğunu gösterdi.

İki deprem arasında geçen 24 yıla rağmen, alınmayan önlemler veya insanların yapmaları gereken şeyleri bilmiyor oluşu felaketlerin verdiği zararları artırıyor. Bu yüzden, ilk olarak deprem konusunda kitlesel bilgilendirme yapmak, depremlerin hasarlarını minimuma indirmemiz konusunda yardımcı olacaktır.

Deprem öncesinde yapılması gerekenler konusuna şöyle başlayabiliriz: Öncelikle, evinizin taşıyıcı sisteminin deprem sırasında olabildiğince az hasar alması veya olması gerektiği gibi hasarsız bir şekilde davranış gösterebilmesi için, işin uzmanlarından destek almalısınız. Bu aşamada, evinizin taşıyıcılığı değerlendirilerek, gerekirse güçlendirme yapılması için çalışmalar başlatılmalıdır.

Fakat deprem, her zaman bulunduğunuz yapıyı yıkarak zarar vermez. Bazen de, depremin oluşturduğu sarsıntı sırasında evin içerisinde size zarar verebilecek tehlikeler size zarar verebilir. Bu yüzden, içerisinde bulunduğunuz eviniz sağlam olsa dahi deprem öncesi yapmanız gereken bazı şeyler bulunuyor.

Eğer, evinizde alacağınız önlemler konusunu tamamladıysanız, deprem sırasında yapılması ve yapılmaması gerekenleri bilmeniz hayat kurtarıcı etkenlerden olacaktır.

Depremden Önce Yapılması Gerekenler

Depreme hazırlık olarak, öncesinde yapmanız gerekenler şöyledir:

• Evinizin taşıyıcı sisteminde hasar veya kusur belirtileri bulunuyorsa, vakit kaybetmeden işin uzmanlarından yardım isteyin.
• Deprem sırasında evinizin içerisinde veya dışarıya kaçtığınızda sığınabileceğiniz alanları belirleyin.
• Belirlenecek dış alanı seçerken, elektrik hatlarından, binalardan, ağaçlardan ve üzerinize yıkılabilecek yapılardan uzakta olmasını dikkat edin.
• Deprem etkileri geçtikten sonra gidebilmek için belediyelerin belirlemiş olduğu afet toplanma alanlarından size en yakın olanı öğrenin ve gidiş güzergahınızı oluşturun.
• Depremde arayabileceğiniz devlet kurumlarının bütün acil numaralarını telefon rehberinizde kayıtlı tutun.
• Evin içerisinde üzerinize devrilebilecek nesneleri duvara veya tavana sabitleyin.
• Tavan aydınlatmalarını ve vantilatörleri sabitleyin.
• Dolaplarınızı ve raflarınızı duvarlara sarsıntı sırasında ayrı hareket etmeyecek şekilde sabitleyin.
• Dolaplara ve raflara eşyaları yerleştirirken; büyük veya ağır nesnelerin altta olduğundan emin olun.
• İçerisinde yiyecek bulunan veya görsel amaçlı olarak kullanılan evdeki kırılabilir nesneleri sarsıntılar sırasında açılmayacak olan kapalı dolaplarda saklayın.
• Kombi, şofben ve LPG tüplerini duvara veya zemine sabitleyin.
• Yangın riski oluşturabilecek elektrik kablosu bağlantılarını kontrol edin ve gerekliyse onarımını yapın.
• Deprem sırasında evden çıkarken vakit kaybeden alabileceğiniz ve içerisinde ihtiyaçlarınızın bulunacağı bir deprem acil durum çantası hazırlayın.

Deprem Acil Durum Çantasında Neler Bulunmalı

Depremlerde evden çıkarken yanınıza hızlıca alıp, evden çıkabileceğiniz bir deprem acil durum çantası hazırlamalısınız. Bu çantada yer alması gereken ana ihtiyaçlar aşağıdaki liste gibidir:

• İlk yardım çantası ve acil durumlarda yapılması gerekenler konusunda bilgilendirme kılavuzu
• Nakit para ve kredi kartları
• Bol miktarda elinizdeki cihazları çalıştırabilecek pil
• Şarjlı el feneri (Aynı zamanda pil ile çalışabilecek)
• Çevreden bilgi almanızı sağlayacak radyo (pil ile çalışacak)
• Su geçirmeyen kapalı bir kap içerisinde ateş yakmanızı sağlayacak kibritler ve mumlar
• Nacak, bıçak ve konserve açacağı
• Acil durumda tüketilecek kuru gıdalar ve paketli su
• Şebeke suyunun olmaması durumunda kullanmak için klor tabletleri veya su arıtıcılar
• Kalın halatlar
• Evden çıkışta çoğu zaman ayakkabılarınızı giyinme fırsatınız olmadığı için kış şartlarına dayanabilecek ayakkabı
• Termal içlik, iç çamaşırları, çoraplar ve bereler
• Telefonunuzun şarjının bu gibi durumlarda olmayabileceği düşünülerek en az 2 adet power bank bulunmalı.
• Acil durumda kullanılacak ilaçlar da unutulmamalıdır.

Deprem Acil Durum Planı Oluşturulmalı

Bir deprem sırasında, aynı evde yaşayan kişilerin işte veya okulda birbirlerinden ayrı yerlerde depreme yakalanmaları durumunda, deprem sonrası yeniden bir araya gelmek için bir acil durum planı oluşturulmalıdır.

Deprem sonrasında, telefon hatlarındaki yığılma nedeniyle aile bireylerinin birbirlerine ulaşamaması durumlarına karşı, sizinle aynı şehirde olmayan birisini bu iletişim sağlamak için yönlendirin.

Şehir dışındaki bir tanıdığınızı seçerek, depremden sonra aynı evde yaşayan aile bireyleri arasında iletişimi sağlamak için yardım isteyeceğinizi belirtin. Afet durumlarında genellikle uzun mesafe ile iletişim kurabilmek çok daha kolaydır. Bu kişi, ailedeki herkesin ulaşacağı ve sizin birbirinizle iletişimde kalmanızı sağlayacaktır. Bu nedenle, ailedeki herkesin, irtibat kurulacak kişinin adını, adresini ve telefon numarasını bildiğinden emin olun.

Deprem Anında Yapılması Gerekenler

Deprem anında tek katlı bir evde oturuyorsanız ve imkanınız varsa, bulunduğunuz binadan hızlıca uzaklaşmanız ilk seçenek olacaktır. Fakat, yüksek katlı bir apartman dairesinde bulunuyorsanız, hareketlerinizi, size yakın durumdaki güvenli bir yere ulaşan birkaç adımla en aza indirin. Sarsıntıların kesilmesini bekleyin ve çıkmanın güvenli olduğundan emin olana kadar içeride kalın.

Depremde Evin İçindeyseniz:

• Sağlam olduğunu düşündüğünüz bir masanın veya başka bir mobilyanın altına girerek korunaklı bir alanda saklanın ve sarsıntılar kesilinceye kadar bekleyin.
• Yakınınızda masa ve benzeri korunaklı bir nesne yoksa, ‘cenin’ şekli alıp, kollarınızla başınızı koruyarak binanın iç köşelerinden birine eğilip sarsıntıların geçmesini bekleyin.
• Sarsıntı geçinceye kadar saklanılabilecek korunaklı alanlardan diğerleri; oda kapılarının ve yatağınızın altıdır. Ayrıca, saklanacağınız bölgenin odaların iç köşelerinde ve mümkünse kolona yakın olması önemlidir.
• Pencerelerden, dış kapılardan ve duvarlardan uzak durmalısınız.
• Deprem olduğunda uyuyorsanız, başınızı bir yastıkla koruyun ve en yakın güvenli yere gidin.
• Sarsıntılar kesilinceye ve dışarı çıkmak güvenli olana kadar içeride kalın. Araştırmalar göre, deprem sırasındaki çoğu yaralanmalar insanların evin içinde farklı bir yere geçişleri veya evi terk etmeye çalıştıklarında meydana gelmektedir.
• Deprem sırasında hareket etmekteki zorluklardan biri de, şiddetli depremlerde elektrikler kesilebilir. Eğer gün ışığı bulunmuyorsa, apartman içerisinde hareket etmenin imkansız hale gelebileceğini ve panik yapabileceğinizi unutmayın.
• Kaçmaya çalışacaksanız, deprem anında veya sonrasında asansörleri kullanmamalısınız. Apartman merdivenleri de sağlam yapılmadıysa, binanızda ilk hasar alan yapılar buralar olacaktır. Bu yüzden, deprem boyunca dışarı çıkmaya çalışmamalısınız.

Depremde Evin Dışındaysanız:

• Eğer, binalara yakın olmayan güvenli bir alandaysanız; yere çömelip depremin geçmesini beklemelisiniz. Fakat, bunu yaparken binalardan, ağaçlardan, sokak aydınlatma direklerinden ve havadan geçen elektrik kablolarından mümkün olduğunca uzaklaşmaya çalışın.
• Depremler sırasındaki kayıpların birçoğu, insanların üzerine düşen duvarlar, camlar ve diğer nesneler nedeniyle yaşanıyor. Bu nedenle, dış alanda üzerinize düşebilecek herhangi bir şeyin olup olmadığından emin olun.
• Bir araç ile hareket halindeyseniz; trafik güvenliğini riske atmadan olabildiğince kısa sürede durun ve çevrenizde üzerinize düşebilecek herhangi bir nesne olmadığından eminseniz binalardan belirli bir uzaklıkta araçta bekleyin.

• Deprem Nasıl Oluşur
• Tarihteki En Büyük Depremler