Çinlilerin 9. yüzyılda gerçekleştirdiği barutun keşfi ile birlikte başlayan ateşli silahların yapımı, ticaretin artmasıyla birlikte Orta Doğu, Afrika ve sonrasında Avrupa’ya kadar ulaştı. Çinin farklı hanedanlıkları tarafından üretilen ve başlangıçta oldukça ilkel düşüncelerle tasarlanan ilk ateşli silahlar, özellikle Orta Doğu ve Avrupa’da önemli ölçüde geliştirildi. Peki, tarihte boyunca medeniyetler tarafından yapılan ilk ateşli silahlar nasıldı?
İlk Ateşli Silahı Kim Buldu
Barutu bulan Çinliler en eski ateşli silaha sahip medeniyettir. Barutun başlangıçta sadece havai fişeklerde kullanılmasından dolayı, aynı mantıkla düşünülen silahlar ortaya çıkmıştır. Bunlardan ilki de “Ateş Mızrağı” dır.
İlk ateş mızrakları, 10. yüzyılda mızrak veya başka benzeri bir silaha bağlanan, içi barut dolu ve genellikle bambudan yapılan bir boru tüpten oluşuyordu. Bu silahlar ateşlendiğinde, barut dolu tüp mızrağın ilerleyiş yönü doğrultusunda alev saçmaya başlar ve böylece savaşın başlangıcında düşman askerlere şok bir hasar verilmesi amaçlanıyordu. Fakat, genellikle mızrakların tek bir kişinin kullanması için fazla ağır olması ve menzilinin sadece 3 metre olmasından dolayı yıllar içerisinde değişime uğramıştır.
Değişimler gerçekleşirken de günümüz av tüfeği mantığında barutun içerisine şarapnel parçaları eklenmiştir. Demir veya çömlek parçaları gibi şarapnel olarak sayılabilecek malzemeler baruta ilave edilerek ekstra hasar verilmesi amaçlanmıştır. Silah ateşlendiğinde, ateş mızrağı alev çıkarmaya devam ederken, aynı zamanda alevin oluştuğu yöne doğru parçalar fırlatırdı.
Yıllar içerisinde, barut içerisindeki güherçile miktarı, patlayıcılığı en üst seviyeye çıkarmak adına artırıldı. Ve artırılan patlayıcı miktarından dolayı barut konulan tüpün hasar almaması için bambu olarak kullanılan malzemeler metalle değiştirildi. Ayrıca, bu patlayıcı güçten tam anlamıyla fayda sağlayabilmek için kullanılan farklı büyüklükteki şarapnellerin yerini, namluyu daha iyi dolduran mermiler aldı. Böylece, namluyu tamamen tıkayan mermi, patlamanın etkisinde kayıp olmadan kullanılabiliyordu.
Günümüz silahlarının atası olarak kabul edebileceğimiz ilk ateşli silah modeli ise, 1288 tarihinde hanedanlık içerisinde bir isyanı bastırmak için ilk kez kullanılan Heilongjiang el topudur.
Ateşli silahların Orta Doğu’da ortaya çıkışı, 13. yüzyılın sonları ile 14. yüzyılın başları arasında gerçekleşti. Hatta, o dönemin önemli kaynaklarına göre, 1260 yılında yapılan Ain Jalut Muharebesi sırasında, Memlüklerin Moğollara karşı tarihteki ilk topları kullandıkları belirtiliyor.
Osmanlı İmparatorluğunun İlk Ateşli Silahları
Tarihte tüfeklerin en ilkel atası olarak kabul edilen arkebüzler ilk olarak 1394 yılında Osmanlı İmparatorluğu’nda ortaya çıktı. Arkebüz, 15. yüzyılın başlarından itibaren savaşlarda Osmanlı Yeniçerileri tarafından sıkça kullanılmıştır. Her ne kadar arkebüzlerin ilk olarak Türkler tarafından kullanılmadığını öne süren çeşitli kaynaklar olsa da, silahlarla ilgili tarihi kaynakların birçoğu keşfin Türkler tarafından yapıldığını onaylıyor.
1465 yılına gelindiğinde ise, Osman İmparatorluğu askeri birliklerinde kullanılması amacıyla arkebüzleri geliştirerek, daha kullanışlı olan Misket Tüfeği ismi verilen yeni silah türünü ortaya çıkardılar.
Avrupa’daki ilk ateşli silahlar ise, 14. yüzyılın sonunda yapılmaya başlandılar. Ticarette önemli bir yere sahip olan İtalya, tek elle kullanılabilen schioppi isimli el toplarını yapmıştır. Avrupa, 16. yüzyılın ortalarından itibaren Çin’in başlattığı ve Osmanlı İmparatorluğu’nun da geliştirilmesinde pay sahibi olduğu ateşli silahları çok daha başka seviyelere getirmiştir.
